Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün, “Bilim 2” gemisi ile 8 bilim insanının katıldığı ‘2024 Marmara Denizi Seferleri’ adlı araştırmanın ilk bölümü geçen hafta tamamladı. Sonuçlar Marmara’daki tahribatın neredeyse geri döndürülemez bir noktaya geldiğini ortaya koydu. Araştırma sonuçlarını Haber Global Web Özel için değerlendiren Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Doğan Yaşar, Marmara Denizi’nde kritik eşiğin ise 1989 yılında aşıldığını söyledi.
SON NEFES DE KESİLDİ
Bilim heyetinin Marmara Denizi’nde dört gün boyunca süren incelemesinde ısınma, kirlilik, oksijen değerleri, akıntı yönleri gibi birçok parametrenin incelendiği belirtildi. Yapılan açıklamalara göre özellikle denizdeki oksijen seviyesinde durum çok kötü. Marmara’da 30 metre derinlikten sonra neredeyse hiç oksijen kalmadığı belirtilirken heyet bu durumu ‘koma’ olarak tanımlıyor. 30 metrenin ardından ‘hipoksi’ adı verilen; herhangi bir balığın yaşayamayacağı bir durum oluştuğunu belirten heyet, yakın geçmişte Akdeniz akıntılarının bir ölçüde denizi beslediğini ancak son araştırmalarda bu durumun da ortadan kalkığını bildirdi.
FOSEPTİK OLDU
Denizlerdeki durumu değerlendiren Prof. Dr. Doğan Yaşar Marmara Denizi’nin aslında kirlilik açısından doygunluğa 1989’da yılında eriştiğini belirterek şunları söyledi: “Kritik seviyeye 80’li yılların sonunda geldi. 1992 yılında ise Marmara Denizi’nde ilk müsilaj patlaması yaşandı. Ancak daha sonra Marmara’yı foseptik gibi kullanmaya devam ettik. Çünkü Türkiye nüfusunun büyük bir çoğunluğu Marmara Bölgesi’nde yaşıyor. Bu nüfusun atıkları hiç arıtılmadan yıllar boyunca Marmara’ya verildi.“
DENİZ SUYU ISITILDI
Evsel atıkların dışında sanayi atıklarının denize öldürücü darbeyi vurduğunu belirten Prof. Dr. Yaşar şöyle devam etti: “Sanayi tesisleri denizden soğutma suyu çekiyor ve bu suyu yaklaşık 1 derece ısıtarak tekrar denize bırakıyor. Ben o zamanlar söyledim hep de söylerim; bu su alışverişlerine dikkat edilmeli. Su derinlerden alınıp tekrar derinlere verilmeli. Yoksa Marmara’da yüzey suyu ısınıyor. Bu Marmara Denizi’nin artık son uyarısıydı. Zaten yakın zamanda çok yoğun bir şekilde müsilajla karşılaştık. Bunun aniden olduğu söylendi ama kesinlikle aniden değil. Marmara Denizi 35 yıldır bize durumu haber veriyordu.“
ERGENE ZEHİR TAŞIYOR
Ergene Nehri’ne fr dikkati çeken Prof. Dr. Yaşar, “Nehir bir tarım havzasını besliyordu ama buraya iki binden fazla sanayi tesisi açıldı. Yeraltı sularını çektiler, bütün bu sular Ergene Nehri’ne boşaltıldı. Nehrin debisi 2,5 metreküpten 14 metreküpe çıktı. Yeraltı sularını çekip kirleterek nehre bıraktılar. Ergene üzerinde arıtma tesisi yaptılar ama buradan çıkan suyu da Marmara’ya verdiler. Zaten Marmara kirliydi; bütün her şey Marmara’ya boşaltılırsa olacağı buydu” dedi.
TEHLİKE GEÇMEYECEK
Prof. Dr. Yaşar çözümle ilgili de karamsar açıklamalar yaparak şunları söyledi: “Tehlike geçmeyecek, çok uzun yıllar devam edecek. 2021 yılından sonra planlar yapıldı, biyolojik arıtma tesisleri hedeflendi ama bir türlü adım atılamıyor. Bunun iklimle hiçbir ilgisi yok. Tamamen Marmara’yı foseptik olarak kullanmamızdan ileri ileri geliyor. Uyarılar hep yapıldı; ‘bütün sularınızı arıtın ve sadece denize boşaltmayın, tarımsal sulamada kullanın’ denildi ama maalesef bunlar hayata geçemedi.”
DENİZ LAĞIM KOKACAK
Heyette yer alan Prof. Dr. Mustafa Yücel de, dört günlük araştırmanın ardından yaptığı açıklamada yaklaşan tehlikeye işaret ederek “Hidrojen sülfürlü sular dipte birikmeye başladığı anda yavaş yavaş kötüleşmeyle beraber önlem alınmazsa yukarı doğru çıkacak. Bu, koku yapması, hidrojen sülfürlü suların kıyıya vurması, müsilaj oluşumu demek. Önümüzdeki 4 ya da 5 yıl içerisinde Doğu Marmara’daki nitratın tükeneceğini görüyoruz” dedi.
[email protected]
Kaynak: Web Özel
