Bütün dünyanın gözü Rusya’nın Ukrayna’ya saldırılarında. Başkent Kiev, direnirken Zaparojiya Nükleer Santralı’na düzenlenen Rus saldırısı yürekleri ağza getirdi. NATO Ukrayna’ya silah desteğinde bulunurken Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya ile mücadele edebilmek için savaş uçağı talep ediyor.
Gözler Ukrayna’da ancak dünyanın dört bir yanındaki bölgelerde farklı hesaplar da yapılıyor. Örneğin pek çok batılı uzman Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasının Çin’in Tayvan’a olası bir müdahalesinin de kapısını açtığı görüşünde. Gözlerin olduğu başka bir nokta ise yıllardır siyasi istikrarı arayan Balkanlar.
Sırp ayrılıkçıların son aylardaki hareketliliği dikkat çekerken Avrupalı devletler Ukrayna meselesinden doğacak bir boşluk sebebiyle Balkanlarda yeni bir durum yaşanmasını istemiyor. Bu sebepten ötürü Avrupa Birliği Kuvvetleri (EUFOR) kapsamında Fransa, Bosna-Hersek üzerinde jetler ile eğitim uçuşu gerçekleştirecek. Burada amaç bölgedeki bazı gruplara caydırıcı bir mesaj vermek.
PUTİN İLE YAKIN DOSTLUK
Bosna-Hersek Ukrayna’dan kilometrelerce uzakta olmasına rağmen Sırp ayrılıkçıların durumu dikkat çekiyor. Bosna-Hersek’teki Sırp Cumhuriyeti’nin hükümetteki temsilcisi olan Sırp milliyetçisi lider Milorad Dodik ile Rusya Devlet Başkanı Volodimir Putin’in de aile dostu olduğu biliniyor. Geçen aylarda haberglobal.com.tr’nin sorularını yanıtlayan İstanbul Anadolu Yakası Bosna Sancak Derneği Başkanı Erdoğan Erden, “Ciddi bir kaos yarattı. Bosna-Hersek’i etnik olarak parçalamaya çalışan milliyetçi ve faşist bir insan Dodik. Arkasında Rusya var” ifadelerini kullanmıştı.
Bosna-Hersek de tıpkı Ukrayna gibi uzun yıllardır NATO’ya katılmak istiyor. Rusya ülkenin birliğe katılması durumunda adım atacağını geçen yıl mart ayında söylemişti. Sırpların ülkedeki lideri Dodik ise askeri olarak tarafsız kalınması gerektiğini düşünüyor. Avrupa Birliği Barış Gücü kuvvetlerinin şu an 600 personeli Bosna-Hersek’te görev yapıyor. Geçen hafta ülkedeki Avrupa güçlerine 500 personelin daha sevk edilmesi onaylandı.
ASKERİ OLARAK DAHA ÇOK DESTEKLEMELİ
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya’nın etkili olduğu, Gürcistan, Moldova ve Bosna-Hersek gibi ülkelerin askeri olarak daha çok desteklenmesi gerektiğini söylüyor.
Peki EUFOR güçleri kapsamında neden Fransa, Balkanlara gözdağı veren jet uçuşunu gerçekleştirecek? Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un, Avrupa’da Merkel’den boşalan liderlik koltuğunu almak istediği düşünülüyor. Avrupa Birliği’nin Dış Politika Şefi Josep Borell ise Balkanlarda açık bir tehlike gördüğünü şu sözlerle yanıtlıyor:
Balkanlarda daha çok çatışma olabileceğinden endişeliyiz. Balkanlarda tekrar bir şey daha olabilir.
Bosna-Hersek’ta Boşnaklar, Sırplar ve Hırvatlar üç ana etnik unsur olarak ortaya çıkıyor. 2013 yılındaki son nüfus sayımına göre nüfusun yüzde 50.11’i Boşnak, yüzde 30.78’i Sırp, yüzde 15.43’ü ise Hırvat kökenli.
TEHDİT GİBİ AÇIKLAMA
Parlamentodaki Sırp milletvekillerinden Dusanka Majkic, geçen ay şu açıklamada bulundu: “Bir hatırlatma: Moskova Mart 2021’de Bosna-Hersek NATO’ya katılma kararı alırsa harekete geçeceğini söylemişti. Daha sonra ben duymadım demeyin.” Bu tavra açık bir tehdit gözü ile de bakılabilir.
Ukrayna saldırıları başladıktan sonra Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, ülkedeki Sırpların lideri Dodik ile telefonda görüştü.
Balkanlar’da bugünkü sınırları hemen hemen 21 Kasım 1995 yılında imzalanan Dayton Anlaşması ile belirlendi. Fakat bu anlaşma bölgeye istikrar getirme noktasında başarılı olamadı. Geçen aylarda haberglobal.com.tr’nin sorularını yanıtlayan İstanbul Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğr. Üyesi Dr. Şadan İnan Rüma, “Çünkü antlaşma çatışmaları durdurma, silahsızlanmayı başarma ve silahlı grupları tasfiye etme konusunda evet, başarılı oldu ancak etkin ve adil bir kamu düzeni kurma noktasında başarılı olamadı… Devletin yapısı da çok ciddi bir soru işareti” ifadelerini kullanmıştı.
Rüma, Bosna-Hersek’teki durumu ise şöyle özetliyor: “Bosna Sırp Cumhuriyeti çok merkeziyetçi. Boşnak Hırvat Federasyonu ise çok desantralize. Hepi topu 3 küsür milyon nüfuslu bir ülkede hemen her seviyede hükümetler, meclisler, başbakanlar bulunuyor.”
Kaynaklar: Reuters, Al Jazeera, Haberglobal.com.tr
Kaynak: Web Özel
